Zarys dziejów

Nazwa Radzionków pochodzi prawdopodobnie od imienia Radzin lub Radzinek. Wg tutejszej legendy, przez te tereny przechodził Św. Wojciech wraz ze swym bratem Radzinem Gaudentym i nawracał tutejszą, pogańską jeszcze ludność. Obaj misjonarze mieli być założycielami naszej miejscowości co mógłby potwierdzać fakt, że radzionkowska świątynia od najdawniejszych czasów była poświęcona Św. Wojciechowi. Miejscowy badacz dziejów ks. dr Józef Knosała dodatkowo zwraca uwagę, na wydźwięk imienia domniemanego praojca Radzionkowa, wyrażającego to samo co łacińskie Gaudenty czyli uciechę, radość.

Pierwsza pisemna wzmianka o Radzionkowie, pochodzi z roku 1326 i dotyczy świętopietrza. Dowiadujemy się z niej, że parafia została założona krótko przed wspomnianą datą, a ówczesnym proboszczem był niejaki Henryk.

W dobie rozbicia dzielnicowego, Radzionków należał do najstarszego syna Bolesława Krzywoustego, Władysława Wygnańca, potem do jego synów i wnuków. W roku 1369 po śmierci ostatniego Piasta bytomskiego Bolka, przypadł Piastom Oleśnickim. Około 1520 roku Radzionków przeszedł w ręce protestanckiej rodziny Hornik i wówczas to aż do roku 1629 miejscowym kościołem zarządzali pastorzy. Potem, zresztą jak cała ziemia bytomska, Radzionków przeszedł w ręce katolickiej części rodziny Donnersmarck, która na tych terenach utrzymywała się aż do roku 1945.

Rozwój osady nierozerwalnie łączy się z rozkwitem górnictwa, które na tym terenie rozpoczęło się w XIII wieku, kiedy to wydobywano rudy srebrno - ołowiowe. Od XVIII wieku rozpoczęto kopalnictwo galmanu, które osiągnęło znaczne rozmiary, gdyż w roku 1840 istniało na tym terenie aż 16 czynnych kopalń. W latach 1871 - 1877 zbudowano w Radzionkowie kopalnię węgla kamiennego "Radzionków", a w latach 1883 - 1884 hutę cynku "Łazarz". Rozwój przemysłu wpłynął również na szybki wzrost liczby mieszkańców Radzionkowa.

Pod koniec XIX wieku, w Radzionkowie nastąpił znaczny rozwój polskiego życia narodowego. Swą działalność rozpoczęło wiele towarzystw i związków o charakterze kulturalnym i sportowym. Po klęsce Niemiec 26VI 1922 roku Radzionków został uroczyście przejęty przez administrację polską. Pierwszym naczelnikiem gminy był działacz plebiscytowy Paweł Bronzel. W 1929 roku naczelnikiem został Jerzy Ziętek późniejszy wojewoda katowicki. Wykonano za jego rządów Park Ludowy im. Marszałka Jóżefa Piłsudskiego na Księżej Górze, Ośrodek Zdrowie, Ogródki Jordanowskie, kino, stadion.

3 września 1939, Radzionków został zajęty przez wojska niemieckie. W wyniku terroru zginęło 55 radzionkowian działających w organizacjach konspiracyjnych.

Po wojnie, w roku 1947 Radzionków otrzymał status gminy wiejskiej o charakterze miejskim, a w 1951 roku prawa miejskie. Na skutek reformy administracyjnej w roku 1975 Radzionków włączono do sąsiedniego Bytomia, z czym nie mogło się pogodzić wielu rodowitych mieszkańców miasta. Upadek komunizmu w 1989 roku sprawił, że odżyły nadzieje na restytucję praw miejskich. W 1990 roku powstało Radzionkowskie Towarzystwo Społeczno Kulturalne (RTSK), które dzięki swoim staraniom doprowadziło do odłączenia Radzionkowa (w okrojonych granicach) od Bytomia. Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 2 września 1997 roku Radzionków z dniem 1 stycznia 1998 roku ponownie otrzymał statut miasta. Tak oto po 22 latach niebytu miasto Radzionków ponownie wróciło na mapę Górnego Śląska i Polski.

Opracowano m.in. na podstawie:

Tarnowskie Góry. Zarys rozwoju powiatu. Śląski Instytut Naukowy w Katowicach. Katowice 1969.

Knosała Józef, Parafia Radzionkowska. Jej dawniejsze i dzisiejsze stosunki, Katowice 1926.

Informator Miejski, Radzionków 1998.

O mieście

Edukacja

Kościoły

• Radzionków w liczbach
• Plan miasta
• Zarys historyczny
• Służby mundurowe

• Przedszkola
• Szkoły

• Parafia Wniebowzięcia NMP
• Parafia św. Wojciecha

Turystyka

Kultura

Sport

• Interaktywny planer turystyczny
• Park Księża Góra
• Droga św. Jakuba „Via Regia”
• Śląski Ogród Botaniczny
• Centrum Dokumentacji Deportacji Górnoślązaków do ZSRR w 1945 roku
• Muzeum Chleba, Szkoły i Ciekawostek

• Centrum Kultury "Karolinka"
• Miejska Biblioteka Publiczna
• Zespół Pieśni i Tańca "Mały Śląsk"

• Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji
• Centrum Tenisowe "Happy Match"
• Kluby Sportowe

Zdrowie

Instytucje, jednostki,

organizacje

Ciekawostki

• Apteki
• Przychodnie i szpitale
• Opieka nocna i świąteczna
• Akcje poboru krwi
• Mammografia
• Pierwsza Pomoc przedmedyczna
• Śląska koperta życia
• Programy i Strategie zdrowotne
• Informacje i komunikaty

• Zakład Placówek Oświatowych
• Ośrodek Pomocy Społecznej
• Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o.
• Organizacje i stowarzyszenia

• Osobliwości
• Znani Radzińczanie
• Przydatne linki